C vitamini ve proteinin fazlası böbrek taşı oluşturuyor

 

Türkiye'de her 10 kişiden birinde böbrek taşı hastalığı görülüyor ve bu oran dünya ortalamasının üzerinde seyrediyor. Böbrek taşları, genetik yatkınlığın yanı sıra beslenme alışkanlıklarından da kaynaklanabiliyor. Bilinçsizce alınan C vitamini ve protein tozları bile böbrek taşına yol açabiliyor.

Böbreklerin vücuttaki fazla maddelerin idrar yoluyla atılmasını sağlayan bir organ olduğunu ifade eden Üroloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Murat Tuğrul Eren, idrarda az çözünebilen maddelerin fazla atılması sonucu kristalleşerek böbrek taşı oluştuğunu ifade etti. En sık görülen maddelerin kalsiyum ve oksalat olduğunu belirten Eren, ürik asit ve sistin gibi daha az sıklıkta görülen maddelerin de böbrek taşı oluşumuna neden olabildiğine dikkat çekti. Ayrıca, sitrat gibi bazı moleküllerin de az bulunması böbrek taşı oluşumunu tetikleyebiliyor.

GENETİK YATKINLIK OLABİLİR

Böbrek taşlarının temel nedeni genetik yatkınlık olsa da, beslenme ve yaşam tarzı gibi çevresel faktörler de etkili olabiliyor. Bu nedenle, genetik yatkınlığı olan hastaların diyetlerine ve yaşam tarzlarına dikkat etmeleri öneriliyor. Son yıllarda yapılan araştırmalar, böbrek taşı oluşumunun sadece böbrek kaynaklı değil, sistemik hastalıkların sonucunda da meydana gelebileceğini gösteriyor.

Metabolik sendrom gibi bazı hastalıkların genetik yatkınlığı olan hastalarda böbrek taşı oluşumunu artırdığına dair ciddi bilimsel kanıtlar mevcut.Dr. Öğr. Üyesi Murat Tuğrul Eren, böbrek taşı oluşumundan korunmak için faydası kanıtlanmış temel önlemleri 10 maddede şu şekilde sıraladı:

"METABOLİK SENDROMDAN KENDİNİZİ KORUYUN"

"Öncelikle aşırı kilo, insülin direnci, yüksek kötü kolesterol ve düşük iyi kolesterol seviyeleri; kan basıncı artışı; karakterize diyabetten kalp damar hastalıklarına kadar çoğu ciddi hastalığın öncüsü olduğu kabul edilen metabolik sendrom, böbrek taşı oluşumunu tetikliyor ve bu nedenle bu hastalıktan korunmak gerekiyor. Tanı konulursa yaşam tarzı düzenlemeleri ve sağlıklı diyet ile metabolik sendrom hastalığı genellikle başarıyla tedavi ediliyor.

"SAĞLIKLI BESLENİN"

Sağlıksız hazır gıdalarla beslenme, aşırı şekerli besinler yeme, yağlı yemekler, hareketsizlik ve özellikle kalitesiz uyku düzeni hastalarda metabolik sendrom oluşturabiliyor. Göbek çevresinden kilo alan, kendini enerjisiz hisseden, halsizlik yorgunluk şikayeti bulunan hastaların mutlaka hekime başvurmaları tavsiye ediliyor. Sağlıklı beslenme deyince akla gelen Akdeniz diyeti metabolik sendromdan dolayısıyla böbrek taşından koruyan başarılı diyetlerin başında geliyor. Bunun dışında hazır ve işlenmiş gıdalardan kaçınmak, özellikle akşam 8'den sonra yemek yememek, yaz aylarında bol olan ve çok şeker ihtiva eden meyvelerden az tüketmek gerekiyor.

"EK VİTAMİNİ DOKTOR ÖNERİSİYLE ALIN"

Son zamanlarda çok popüler olan vitamin ve mineral takviyeleri doğru ve uygun kullanıldığında çok faydalı olsa da bilinçsiz kullanıldığında o oranda zarar verebiliyor. Örneğin aşırı C vitamini alımı böbrek taşı oluşumunu arttırıyor. Doğru takviye almanın yöntemi vücuttaki düzeyine ve vücudun ihtiyacına göre takviyeleri belirlemektir. Çoğu vitaminin ve mineralin düzeyleri artık kandan ölçülebiliyor ve bu düzeye göre takviye ihtiyacı ortaya çıkıyor. Fazla ve gereksiz takviyeler böbrek taşı oluşumunu artırabiliyor.

"FAZLA PROTEİN ALMAYIN"

Aşırı protein alımı, böbrek taşı oluşumunu artırıyor. Örneğin vücut geliştirmek için egzersiz yapan özellikle genç hastalar, hızlı kas oluşturmak adına ticari olarak satılan protein tozlarını kullanıyor. Genetik yatkınlığı olan hastalarda bu aşırı protein alımı, taş oluşumuna veya var olan taşların büyümesine neden oluyor. Bu hastalar, kas kütlelerini belki daha hızlı arttırıyor ama böbrek taşı hastalığının sıkıntıları ile boğuşmak durumunda kalıyor.

"BOL SIVI ALIN"

Böbrek taşı genellikle az sıvı tüketimi, dolayısıyla vücutta oluşan zararlı maddeleri çözecek miktarda idrar üretilmemesiyle ilişkili. Yeteri kadar sıvı tüketmeyen kişilerin idrarı, maddelerden zengin ancak suyu az olan yoğun bir yapıya sahip oluyor. Bu idrarın içindeki bazı unsurlar önce kristalleşiyor, ardından da böbrek taşı haline geliyor. Bol miktarda sıvı tüketmek, bu nedenle önem taşıyor. Yaz aylarında daha da çok dikkat edilmeli.

"GAZLI İÇECEKLERDEN UZAK DURUN"

Çay, kahve ve kola gibi içeceklerin tüketimi mümkün olduğunca azaltılmalı. Bazen gıdalara eşlik eden, bazen ise sadece verdiği ani ferahlama hissi nedeniyle çok tercih edilen asitli içeceklerden uzak durmak gerekiyor. Yapılan klinik araştırmalar, fosfat içermeleri nedeniyle gazlı ve şekerli içeceklerin fazla tüketilmesi halinde böbrek taşı oluşma riskinin arttığını gösteriyor.

"AZ TUZ TÜKETİN"

Özellikle böbrek taşı konusunda genetik yatkınlığı olan kişilerin günlük tuz tüketiminin 3 - 5 gram yani yaklaşık bir çay kaşığını geçmemesi tavsiye ediliyor. Tabi sebze, meyve ve ekmekte de tuz olduğunu göz önüne alarak bu hesabı yapmak gerekiyor. Yemekleri tuzsuz pişirmek, tabağımıza gelen yemeği ise tuz yerine baharat, bitki ve sirke gibi alternatiflerle çeşnilendirmek mümkün.

"OKSALAT İÇEREN GIDALARDAN UZAK DURUN"

Böbrekte taş oluşumu yönünden en riskli maddelerden biri de oksalat olarak kabul görüyor. Böbrek taşlarında en sık görülen taş cinsleri arasında ilk sırayı kalsiyum oksalat taşı alıyor. Bu nedenle ıspanak, pırasa, çilek, çikolata, fındık, ceviz ve kakao gibi gıdalar ile et, tavuk ve balık gibi hayvansal gıdaların da yüksek miktarda oksalat içerdiği için böbrek taşı hastaları tarafından mümkün olduğunca az tüketilmesi gerekiyor. Tüketimi halinde de bol sıvı alınması tavsiye ediliyor.

"EGZERSİZ YAPIN"

Hareketsiz bir yaşam da böbrek taşı için iyi değil, yürüyüş ve egzersizin bu taşların oluşumunu azaltmada önemli olduğu biliniyor. Bu nedenle mümkünse düzenli egzersiz yapın, egzersiz yapamıyorsanız da günlük en az 9 bin adımlık yürüyüşler ile vücudunuzu hareket halinde tutun.

"İYİ UYUYUN"

Günlük uyku düzeninin sağlıklı olması, böbreklerin fonksiyonlarını da etkiliyor. Metabolizma, gün boyunca hasar gören böbrek dokusunu gece uyku sırasında onarıyor. Uykusuz kalmak, tüm organlar için olduğu gibi böbreklerin de bu yenilenme sürecini olumsuz etkiliyor. Bu nedenle mümkünse gece 23.00 gibi uykuya geçin ve 7-8 saat uyuyun."

Dr. Öğr. Üyesi Murat Tuğrul Eren, kapalı yöntem cerrahi girişimlerle hastaların böbrek taşlarının başarılı bir şekilde temizlenebileceğini belirtti. Ancak, sık sık nükseden böbrek taşlarının oluşumunu önlemenin daha önemli olduğunu vurguladı. Bu nedenle, beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi önlemlerle hastaların böbrek taşı oluşumunu engellemeye çalıştıklarını ifade etti.